Femme Fatale: Ferhunde’den Medea’ya Cazibesiyle Erkekleri Mahveden Tehlikeli Kadınlar
‘Femme fatale’ olağanüstü, çekici ve tehlikeli bir kadın karakter olarak edebiyatta, sinemada ve popüler kültürde sıklıkla kullanılan bir terimdir. 19. yüzyıl görüşleriyle şekillenen bu kavram, daha sonra pek çok sanat dalında karşımıza çıkmıştır. Ezel’in Eyşan’ı, Yaprak Dökümü’nün Ferhunde’si, Truvalı Helen ve daha birçok simgesel karakter de ‘femme fatale’ ile eş anlamlı hale geldi. Gelin ‘femme fatale’ kavramına biraz daha yakından bakalım…
Önemli uyarı: İçerikte anlatılan hikaye ve anlatımlar dini bir karakter taşımamaktadır. Aşağıda okuyacağınız bilgiler, açıklamalar ve fıkralar; Uluslararası edebiyatta sembolik olarak yer alan anlatılardır.
Kaynak:https://www.thecollector.com/femme-fa…
Fransız kökenli olan “femme fatale”, Türkçe’de “baştan çıkaran kadın”, “çekici ama tehlikeli kadın” anlamına gelmektedir.
Yunan mitolojisinden edebiyatın pek çok yerinde görülen “femme fatale” kavramı, pek çok televizyon yapımında giderek yaygınlaşmaktadır.
Sanat ve edebiyatta ortaya çıkan bu sembolist akım, 19. yüzyılın sonlarına doğru gerçek oldu. Bu dönemde sanatta manevi yaklaşımların önemi artmış ve erotik ifadeler ön plana çıkmıştır. Bu dönemde Batı’da kadının özgürlüğü söz konusuydu ve birçok toplumsal çalkantı yaşandı.
“Femme fatale” figürü, İncil ve mitolojik kaynaklardaki tasvirlerle değerli bir şekilde eşleşiyordu.
Eve ve Pandora bile anlatılarda ‘femme fatale’ figürleri olarak görülüyor.
Yahudi-Hıristiyan anlatılarında insanlığın çöküşüne sebep olan şey Hz. Havva’nın yasak meyvesi Hz. Adem’e yenildiği içindi.
Franz von Stuck’ın ‘Günah’ anlamına gelen ‘Die Sunde’ adlı tablosunda Hz. Havva resmedilmiştir. Hristiyan anlatılarına göre Hz. Havva günahın kendisiydi. Bu nedenle resimde görülen yılan şeytanı simgelemektedir. Rivayetlerde Adem yasak meyveyi yerken Hz. Havva’nın çıplak olduğu söylenir. Bu nedenle tabloda Havva’nın cinselliği ön planda tutularak tasvir edilmiştir.
Tablonun adı “Günah” olmasına rağmen bu günah Hz. Ayrıca resimdeki Havva’ya değil yılana atıfta bulunabilir.
Bazı inanışlarda Şeytan’ın (Lucifer) Tanrı’ya isyan ettiği söylenir. John Milton’ın “Kayıp Cennet” şiirinde tasvir edildiği gibi, Şeytan’ın babası olduğu alegorik ve dişileştirilmiş bir “günahı” da tanımlıyor olabilir. Bu nedenle, yukarıdaki tablo kendi içinde birçok çağrışım içermektedir. Ancak resimdeki ‘tehlikeli’ ve ‘ahlaki açıdan yozlaşmış’ kadın figürü, ‘femme fatale’ sembolizminin etkisinden gelir.
“Femme fatale” Yunan mitolojisinde de sıklıkla görülür.
Hz. Havva Yahudi-Hıristiyan geleneğinde dünyaya güçlükler çıkaran kadın olarak tasvir edildiği gibi, Yunan mitolojisinde de Zeus’un kendisine hediye olarak verdiği kavanozu (ya da kutuyu) açarak dünyaya kötülük getiren Pandora karakteri vardır. asla açılmaması gerektiğini bilerek bir düğün hediyesi. Odilon Redon’un 1914 tarihli ‘Pandora’ tablosu Pandora’yı kavanozu açarken tasvir ediyor. Tıpkı Hz. Havva tasvirinde olduğu gibi, Pandora bir ‘bahçe’ gibi görünen bir yerde tasvir edilmiştir.
Redon’un yapmaya çalıştığı Hz. Eve ve Pandora’nın rastgele bir noktada buluşabileceklerini vurgulamak içindi.
Anlatılara göre değerli olan kadının kendisi değil, somutlaştırdığı fikirlerdir. Bu fikirler güzel, aldatıcı ve tehlikelidir.
“Femme fatale” figürünün bir başka örneği de Truvalı Helen’dir.
Bazen Argoslu Helen veya Spartalı Helen olarak bilinse de, Truvalı Helen’in kalıcı itibarını sağlayan şey Truva Savaşıydı. Zeus’un kuğu kılığında tecavüzüne uğrayan Helen’i hamile bırakan ölümlü kadın Leda’nın kızı Helen, tatlılığıyla ün salmıştı. Böylece Paris, Hera, Athena ve Afrodit arasından en güzelinin kim olduğuna karar vermesi istendiğinde, dünyanın en güzel kadını Helen’i Paris’e vereceğine söz verir. Paris, aşk tanrıçasının anlaşmasını kabul etti ve böylece Truva Savaşı başladı.
Medea, Yunan Mitolojisinin önde gelen “Femme fatale” figürlerinden biridir…
Medea, Jason adında bir adama aşık olur. Altın Post’u geri almaya giden Jason, Medea’nın yardımıyla uzun bir yol kat eder. Ancak Medea, Jason’a yardım etmek için babasına ihanet eder. Jason, Yunanistan’a döndükten sonra Medea ile evlenir ve daha sonra Kral Creon’un kızı Creusa ile evlenir. Daha sonra Medea, Jason’dan intikam almak için oğullarını öldürür. Medea’nın “ahlaksız” eylemleri onu tehlikeli bir “femme fatale” haline getirdi.
İnsanları gözlerinin içine bakarak taşa çeviren Medusa, efsanevi “femme fatale” figürü olarak da bilinir.
Poseidon, Athena’nın tapınağında Medusa’ya tecavüz ettikten sonra Athena, Medusa’yı bir gorgona dönüştürür. Medusa, Perseus’un başı kesildiğinde öldü. Bu nedenle tecavüze uğrasa bile bir dişi tanrıça tarafından cezalandırılan bir kadın figürü, ‘femme fatales’in tam ortasında yer alır.
“Femme fatale” figürleri de beyaz perdede sıkça görülüyor. Scarlett Johansson’ın canlandırdığı Nola karakteri buna bir örnek.
Güzelliğinin yanı sıra zekasıyla da ön plana çıkan bu karakter film boyunca adeta erkekleri öldürüyor. Pek çok yeteneğe sahip olan Nola, gerçekten pervasız bir karakterdir.
Anne Hathaway’i unutmamak için. The Dark Night Rises’da (2012) etkileyici bir “femme fatale” idi.
Kedi hanımın rolü bu filmde gerçekten Hathaway’in ruhuna işledi. Elinde olanı kapan ve arkasındaki hiçbir şeyi umursamayan o karakter… Tam anlamıyla bir ‘femme fatale’!
Biraz da Türk dizilerine bakalım: Ferhunde Güven! O gerçekten soğukkanlılığın vücut bulmuş haliydi.
Tekin ailesini elinde tutmasını bilen, Şevket karakterinin zaaflarını kendine çekip kullanmayı başaran ve bunun sonucunda herkesi dize getiren efsane Ferhunde! Ferhunde, takdir edeceğiniz üzere bu özelliklerinin yanı sıra klasisizmden uzak, sivri dilli ‘çağdaş’ bir karakterdi. “Femme fatale” karakterlerinin ortak bir noktası olduğu yerde, aşırı “öteki” konumundalar. E her zamanki finalde yalnızdı ve her şeyini kaybetti. Bu, ‘femme fatales’in sonunda kurban olacağını gösteriyor.
Ve son olarak Eyşan Tezcan Atay: Cansu Dere’nin oynarken adeta bir bütün olduğu “toksik” karakter…
Onu hep arkadan Ömer karakterini vurduğu zaman hatırlıyoruz. Kardeşi Bahar sağlığına kavuşsun diye çıktığı bu yolda herkesi eziyordu. Ama bir amaca hizmet etti. ‘Femme fatale’lerin bir diğer ortak noktası da kurnaz olmalarıdır. Sevimliliğini kullanarak dizideki tüm karakterlerin odak noktası haline geldi. Daha sonra Cengiz tarafından öldürüldü.
Ne düşünüyorsun? Yorumlarda buluşalım…
